Ο Γιώργος Παπανδρέου για τον Πάμπλο

 

Αντί άλλου αφιερώματος για την επέτειο του θανάτου του Πάμπλο, κατά κόσμον Μιχάλη Ράπτη, αναδημοσιεύουμε την ομιλία του Γιώργου Παπανδρέου  στην παρουσίαση του βιβλίου του με τίτλο "Αυτοδιαχείριση - Σοσιαλισμός, Πολιτικά κείμενα"

Αίθουσα εκδηλώσεων ΕΣΗΕΑ, 22 Μαρτίου 2006

"Φίλες και φίλοι, κυρίες και κύριοι, επιτρέψτε μου να συγχαρώ τα Ελληνικά Γράμματα, τον κ. Παπαχριστοφίλου, τον κ. Μπαφαλούκο και τον κ. Χρήστο Γκογκόρνα που είχαν την επιμέλεια, και που σκέφτηκαν να τιμήσουν αυτόν τον «γλυκό» επαναστάτη και μας έδωσαν την ευκαιρία να δούμε το τεράστιο έργο της ζωής του. Ευχαριστώ και τον φίλο Γιάννη Διακογιάννη, που πήρε αυτή την πρωτοβουλία να μας καλέσει εδώ.

Ο Πάμπλο, αυτός ο αιώνιος επαναστάτης, επαναστάτης χωρίς σύνορα, έζησε την βαθιά αντίφαση στον αριστερό χώρο. Από τη μια, τις «Δέκα ημέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο», που ενέπνευσαν, ενθουσίασαν, που δημιούργησαν την ελπίδα, ότι θα μπορούσε να αλλάξει η ιστορία, όχι μόνο της Ρωσίας, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και την απογοήτευση, όταν διαψεύσθηκε αυτό το όραμα και η άποψή του, βεβαίως, για τη Ρωσική Επανάσταση. 

Ίσως ο ίδιος ήταν ένα επίκεντρο αυτού του διαλόγου. Βασικό επίκεντρο αυτού του διαλόγου στην αριστερά. Είναι γνωστή η άποψή του.

Σε ένα κομμάτι που έγραψε το '74, μιλάει για «τη σοβιετική γραφειοκρατία, που μορφοποιήθηκε μέσα στη δεκαετία '20-'30, θεσμοποίησε τις δομές της για την επόμενη δεκαετία, συνθλίβοντας με την πιο αιματηρή τρομοκρατία κάθε αντιπολίτευση στο καθεστώς που στηριζόταν πάνω στην καθολικά κρατικοποιημένη οικονομία, στην διαχείρισή της από ένα προνομιούχο στρώμα και το μονοπώλιο του «μοναδικού» και μονολιθικού κόμματος, διάμέσου του οποίου ασκεί την πολιτική της εξουσία πάνω στο σύνολο της κοινωνίας».

Από τη στιγμή που θεωρούσε ότι, η γραφειοκρατική Ρωσία απέτυχε, έπρεπε να πολεμήσει σε δύο μέτωπα, το «παραμορφωμένο καθεστώς», όπως οι Τροτσκιστές θεωρούσαν, και χρησιμοποιούσαν τον όρο αυτό για τη Ρωσία, τη Σοβιετική Ενωση, αλλά και την εξάπλωση, την κυριαρχία του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού.

Γι' αυτό το λόγο, πάλευε για μια άλλη - θέλετε να την πείτε τρίτη λύση- πάντως για μια άλλη λύση. Και αυτή την πάλευε μέχρι το τέλος της ζωής του. Επίκεντρο ο άνθρωπος, και δεν είναι τυχαίο που θέτει τον εργαζόμενο στο επίκεντρο, τον άνθρωπο στο επίκεντρο, και γι΄ αυτό συνδέεται με την έννοια της αυτοδιαχείρισης. Αυτό αποτέλεσε τη σημαντική βάση της λύσης που έβλεπε αυτός για το σοσιαλισμό.

Τον αγώνα του τον αντιιμπεριαλιστικό, τον αγώνα του τον αντιαποικιοκρατικό, τον αγώνα του τον απελευθερωτικό, σε πάρα πολλές περιοχές της γης, από την Αλγερία, τη Χιλή, την Πορτογαλία, μέχρι βεβαίως, και τον αγώνα του για την αυτοδιαχείριση στη Γιουγκοσλαβία τον είχε συνδέσει με τη νέα μορφή σχέσεων ιδιοκτησίας, σχέσεων ελέγχου των μέσων παραγωγής, που αυτός έβλεπε.

Και θα συμφωνήσω και με τον Αλέκο Αλαβάνο, ότι αντλούν - αν και δεν είναι τελείως τυχαίο- και αυτός και ο Καστοριάδης, αντλούν πολύ σημαντική έμπνευση από την αρχαία Ελλάδα. Την αρχαία Ελλάδα των δημοκρατικών θεσμών, της άμεσης δημοκρατίας. Και σήμερα σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία που αναζητούνται νέες μορφές οργάνωσης της κοινωνίας, εγώ βλέπω, και βλέπω ακόμη περισσότερο από τη θέση μου σήμερα, ως Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, το ενδιαφέρον που υπάρχει στη διεθνή προοδευτική σκέψη, ιδιαίτερα στο χώρο των ΜΚΟ, της κοινωνίας των πολιτών, να αντλήσουν νέες ιδέες, να εμπνευστούν από την Αρχαία Ελλάδα.

Τον Πάμπλο, εγώ τον συνάντησα πρώτη φορά πριν από πολλά χρόνια όταν ήμουνα φοιτητής. Ήταν η εποχή της δικτατορίας, ήταν η εξορία. Τον περίμενα σε ένα καφενεδάκι, στο Σαν Ελιζέ, με κάποιο δέος. Ήταν πρόσφατες οι εικόνες που βλέπαμε ως φοιτητές στα κινήματα της Αμερικής, του Παρισιού και αλλού, για την επανάσταση στην Αλγερία, τα ντοκιμαντέρ που είχαν βγει, που και αυτά μας ενέπνεαν. 

Ήξερα πόσο ήταν σημαντική η δική του προσφορά σε αυτή την επανάσταση. Αντί βέβαια, για έναν άγριο επαναστάτη, γνώρισα ένα γλυκό άνθρωπο. Η επανάσταση γι' αυτόν ήταν συνδεδεμένη με την ανθρωπιά. Στα τελευταία του χρόνια επισκεπτόταν πολύ σεμνά και για λίγα λεπτά το γραφείο μου, είτε στο Υπουργείο Παιδείας, είτε όταν ήμουνα Υφυπουργός Εξωτερικών, πάντα για να με συμβουλεύσει, πάντα για να μου πει για μια νέα του πρωτοβουλία, κάπου στον κόσμο, για κάποιον κατατρεγμένο, για κάτι που θέλανε την υποστήριξη μου, και βεβαίως, να μου πει τι θεωρούσε ότι, θα ήταν σωστό από την δική μου πολιτική πλευρά να προωθήσω.

Θυμάμαι τον αγώνα του τότε για το Ιράκ, τον τότε πόλεμο του Ιράκ, και βεβαίως, το εμπάργκο το οποίο προσπαθούσε να χτυπήσει, που είχε επιβληθεί στη χώρα αυτή. Η σχέση του με το ΠΑΣΟΚ, ήταν ένα μείγμα κριτικής και υποστήριξης. Γι' αυτόν, ίσως, το ΠΑΣΟΚ να είχε το προνόμιο να ήταν και ένα αριστερό κίνημα, αλλά και ένα μη σταλινικό κόμμα. Υπήρχε βεβαίως, η βαθιά του φιλία και σύνδεση με τον Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά ίσως ήταν και ο συνδυασμός του ΠΑΣΟΚ και του ΠΑΚ παλαιότερα, με τους αγώνες τους απελευθερωτικούς, με τα κινήματα του Τρίτου κόσμου, με τα οποία και ο ίδιος είχε ταυτιστεί. 

Ο ίδιος, αναγνώριζε ίσως, τα μικρά ή μεγαλύτερα βήματα που έκανε το ΠΑΣΟΚ, από τις κατακτήσεις των απλών ανθρώπων στη χώρα μας, από το ΕΣΥ, τις συντάξεις, το φακέλωμα, ίσως διότι δεν ήταν ένας δογματικός Αριστερός. Διότι ο δογματισμός πάντα παραπέμπει στο απόλυτο, στο ανελεύθερο, στο συγκεντρωτικό, στο απάνθρωπο, στην εξόντωση του άλλου, του κάθε τι διαφορετικού. Μας παραπέμπει σε λογικές, που κάθε άλλο, παρά θεωρούσε ως δημοκρατικές ή και αριστερές ο ίδιος ο Πάμπλο. Υπήρξαν όμως, και πολλές άλλες διαδρομές μέσα από τις οποίες συναντήθηκε το ΠΑΣΟΚ με τη σκέψη του Πάμπλο. 

Στον αριστερό χώρο -και ακούσαμε βεβαίως και έγκριτους διανοούμενους σήμερα εδώ- υπάρχουν παραδόσεις, ρεύματα, σκέψεις που αρχίζουν από τους χώρους της Σοσιαλδημοκρατίας, του πολιτικού φιλελευθερισμού, και φτάνουν μέχρι τη σκέψη του Προυντόν ή τον ίδιο τον Μαρξ, και ιδιαίτερα το νεότερο Μαρξ που συνδέουν την πρόοδο, την αλλαγή, την επανάσταση, αν θέλετε, με το βάθεμα της δημοκρατίας, τη συμμετοχική δημοκρατία, την άμεση δημοκρατία. 

Με πολλές παραλλαγές, ίσως με βασικότερη διαφοροποίηση τη χρήση ή μη βίας, βλέπαμε μορφές σοσιαλισμού και προοδευτικής κοινωνικής οργάνωσης, που ξεκινούν από τις ανοιχτές και ελεύθερες βιβλιοθήκες που πρότεινε ο Κροπότκιν στους αναρχικούς της Ισπανίας, στους συνεταιρισμούς του Μοντραγκόν στη χώρα των Βάσκων. Εδώ, να κάνω μια μικρή παρένθεση, νομίζω πρέπει να χαιρετίσουμε από εδώ, τη μόνιμη εκεχειρία του πυρός που ανακοίνωσε η ΕΤΑ στη χώρα των Βάσκων και στην Ισπανία, και να συγχαρούμε και τον πρωθυπουργό, Χοσέ Λουίς Θαπατέρο γι' αυτή τη σημαντική επιτυχία. 

Αλλά και στον Μάη του '68 με το εργοστάσιο LIP, το περίφημο αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο ρολογιών στη Γαλλία, μέχρι την Αργεντινή του σήμερα, όπου κάπου 15.000 εργαζόμενοι αυτοδιαχειρίζονται σημαντικές εταιρείες στην επαρχία Νεουκέν. Έχουμε βεβαίως και τα Κιμπούτς στο Ισραήλ, έχουμε και τη γνωστή αυτοδιαχείριση της Γιουγκοσλαβίας.

Όλα αυτά τα ρεύματα και τα κινήματα, ως νέος θυμάμαι πόσο επηρεάσανε τη δικιά μου γενιά, η γενιά του Μάη του '68 του Σικάγο, των διαδηλώσεων ενάντια στο Βιετνάμ, πόσο συνετέλεσαν στην απελευθέρωση της γενιάς μας απέναντι σε συντηρητικές λογικές, σε ιμπεριαλιστικές διαθέσεις, όπως και τη σύνδεση της γενιάς μας με κινήματα απελευθερωτικά σε όλο τον κόσμο. 

Επηρέασαν αυτές οι σκέψεις, θα έλεγα, αρκετά βαθιά το πρόπλασμα του ΠΑΣΟΚ, το ΠΑΚ. Μάλιστα, υπήρξε μια πολύ σημαντική συζήτηση για την αυτοδιαχείριση στο Βισμπάντεν της Γερμανίας, στην εξορία πριν πέσει η Χούντα, όλων των στελεχών του ΠΑΚ, που αποτέλεσε τον καμβά των αρχών μας της 3ης Σεπτέμβρη του 1974.

Η έννοια της αποκέντρωσης, η έννοια της συμμετοχής, η έννοια της αυτοοργάνωσης του κόμματος, η έννοια της εργατικής συμμετοχής στη διοίκηση των επιχειρήσεων, ήταν έννοιες που ξεδιπλώθηκαν σ' αυτές τις συζητήσεις.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου, βεβαίως, πάντα ανέλυε την αυτοδιαχείριση σε σχέση με το Γιουγκοσλαβικό μοντέλο, και θυμάμαι πόσο μας έλεγε, ότι υπάρχουν και σημαντικά σημεία τα οποία πρέπει να προσέξει κανείς σ' αυτό το μοντέλο.

Έλεγε, ότι μια αυτοδιαχειριζόμενη επιχείρηση, μια επιχείρηση που θα ήταν ιδιοκτησία των εργαζομένων, δεν ήταν σίγουρο ότι θα εξασφάλιζε το ευρύτερο δημόσιο συμφέρον. Ποιος θα εγγυόταν ότι, αυτοί οι εργαζόμενοι δεν θα απέκλειαν άλλους από εργασία, δεν θα ρύπαιναν το περιβάλλον, δεν θα κοιτάγανε το στενό συντεχνιακό τους συμφέρον σε βάρος άλλων κοινωνικών ομάδων ή της τοπικής κοινωνίας;

Έθετε, δηλαδή, θέματα που είναι πολύ επίκαιρα σήμερα, θέματα για το πώς εγγυόμαστε την κοινωνική λογοδοσία, τον έλεγχο της εξουσίας, τη συμμετοχή ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων στις αποφάσεις που τους αφορούν. Έθετε το θέμα, ότι δεν είναι μία πάλη των τάξεων στενά εργαζομένων και εργοδοτών, αλλά είναι μια πάλη ευρύτερη, με στόχο μια πλατεία συμμαχία συμμετοχής για τον έλεγχο της εξουσίας, για την αποκέντρωση της εξουσίας των πολιτών.

Και ήταν γι' αυτό που βγήκε και η έννοια της κοινωνικοποίησης, τότε. Όσοι θυμούνται τις συζητήσεις μας παλιότερα στο ΠΑΣΟΚ, από το '74 και μετά, θα θυμούνται ότι η κοινωνικοποίηση δεν είχε καμία σχέση με την έννοια της κρατικοποίησης των μέσων παραγωγής. Ήταν η ευρύτερη έννοια του ελέγχου των πολιτών στα μέσα παραγωγής. 

Η αντίληψη του κρατισμού είναι ακόμα κυρίαρχη στην παραδοσιακή δεξιά και στην παραδοσιακή αριστερά, αντίληψη στην οποία σε ένα βαθμό ενσωματώθηκε και το ΠΑΣΟΚ.

Ο Πάμπλο έλεγε για το σύγχρονο κόμμα -και νομίζω ότι ακόμα και σήμερα αυτό ισχύει - ότι ταλανίζεται από μορφές συγκεντρωτισμού και έλλειψης ελευθεριών, που έχουν την καταβολή τους βέβαια, και στη δεξιά συντήρηση, αλλά δυστυχώς στο λεγόμενο και αντιφατικό, ως όρο, «δημοκρατικό συγκεντρωτισμό» στην αριστερά. Για εκείνον το κόμμα είναι μια πολιτικοοικονομική οργάνωση ενταγμένη σε μια ποικιλόμορφη κίνηση της ζωής, συνδεδεμένη ενεργά με όλες τις εκδηλώσεις, μορφές και κινήσεις της κοινωνίας.

Τα γραφόμενά του έχουν σημασία σήμερα, γιατί προσωπικά πιστεύω ότι, αυτή η σταδιακή αφομοίωσή μας σε μια κρατικιστική αντίληψη έβλαψε το ΠΑΣΟΚ. Είναι και αυτό το οποίο αλλάζουμε με την δημοκρατική συμμετοχή των πολιτών, με το ανοιχτό κόμμα, με την διαφάνεια, αλλά και με τις ριζοσπαστικές μας προτάσεις αποκέντρωσης και του Κόμματος και του ελληνικού κράτους.

Εκτός από το σεβασμό και τη βαθιά φιλία, η έννοια της αυτοδιαχείρισης συνέδεε τον Ανδρέα Παπανδρέου με τον Πάμπλο πολύ στενά. Αν σήμερα φαίνεται αυτή η έννοια ξεπερασμένη, δεν πέθανε η φιλοσοφία της αυτοδιαχείρισης, μιας αποκεντρωμένης συμμετοχικής κοινωνίας των πολιτών.

Θα αναφερθώ σε δυο σημεία. Ένα πρώτο είναι για τις ιδέες της αυτοδιαχείρισης, που θα έλεγα μετουσιώνονται σε πράξη, έστω και σε εμβρυακή μορφή, σε νέες μορφές οργάνωσης της κοινωνίας μας, έστω και εάν αυτές δεν τις ονομάζουμε αυτοδιαχείριση. Από τις ψηφιακές κοινότητες στο διαδίκτυο, όπως π.χ. τα ανοιχτά συστήματα, τις κοινότητες που δεν έχουν ιδιαίτερες ιεραρχίες και κεντρική διεύθυνση, αλλά και την απαίτηση σε πολλές περιοχές του κόσμου για τη λεγόμενη «δημοκρατία των μετόχων», των Σέρβων, shareholder Democracy, αλλά και την ίδια την κοινωνία των πολιτών που αναλαμβάνει πια, πολλές φορές, ακόμη και την διοίκηση μονάδων, την διοίκηση επιχειρήσεων κ.ο.κ. Είναι μερικά από τα παραδείγματα αυτοδιαχειριστικής λογικής και οργάνωσης.

Αναδεικνύουν, όπως είπα και πρωτύτερα, ότι η μάχη για την πρόοδο και το σοσιαλισμό, δεν μπορεί να εστιαστεί μόνο στα μέσα παραγωγής, αλλά τίθεται στο κατά πόσο η εξουσία ελέγχεται δημοκρατικά. Κάθε μορφή εξουσίας, από την παραγωγή πολιτισμού, από τη συγκέντρωση στα χέρια μιας ολιγαρχίας τοπικής, εθνικής ή παγκόσμιας, να ελέγχεται δημοκρατικά από τον πολίτη σε τοπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Και αυτό με φέρνει και σε ένα δεύτερο σημείο, ότι τα μέσα παραγωγής σήμερα, έχουν ως επίκεντρο τη γνώση. Τα μέσα παραγωγής δηλαδή, όλο και περισσότερο θα ανήκουν στον ίδιο τον άνθρωπο. Διότι η δύναμη της γνώσης ανήκει στον άνθρωπο, γιατί βρίσκεται ουσιαστικά στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Αλλά βλέπω ότι, η σύγκρουση που θα υπάρχει στο μέλλον - υπάρχει σήμερα αλλά και στο μέλλον - θα είναι η πρόσβαση στην παραγωγή γνώσης, θα είναι μια σύγκρουση από τις πατέντες μέχρι τα πνευματικά δικαιώματα, από τη δια βίου εκπαίδευση μέχρι την πρόσβαση στη γνώση στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Ποιος ελέγχει, ποιος παράγει, ποιος δικαιούται τη γνώση, είναι ένα ερώτημα που θα έχει ιδιαίτερη σημασία για την πορεία, πιστεύω, των προοδευτικών αντιλήψεων και των προοδευτικών αλλαγών.

Οι παγκόσμιες εξελίξεις είναι τόσο ραγδαίες, ώστε η γνώση γίνεται αναγκαία για τη σιγουριά του πολίτη, για το μέλλον του, για την προοπτική του, για την εργασία του. Έτσι λοιπόν, το πώς οργανώνεται η γνώση πιστεύω ότι, έχει μια ιδιαίτερη σημασία, και εδώ εμπνεόμενος από τον Πάμπλο και τις διαχειριστικές του ιδέες. Εγώ θα έβλεπα ότι, σε ό,τι αφορά αυτή τη συζήτηση και τη σύγκρουση πολλές φορές που έχουμε στην Ελλάδα μεταξύ του κρατικιστικού μοντέλου εκπαίδευσης και του ιδιωτικού μοντέλου, ότι θα πρέπει να πάμε σε ένα κοινωνικό μοντέλο, όπου πραγματικά μεταφέρουμε σημαντικές αρμοδιότητες, εξουσίες, στο χώρο της παραγωγής γνώσης, της οργάνωσης της γνώσης, της πρόσβασης της γνώσης στην ίδια την κοινωνία, στους φορείς της ίδιας της κοινωνίας.

Ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα λογοδοτεί στις ευρύτερες ανάγκες της κοινωνίας για εργασία, για έρευνα, για πολιτισμό, για υγεία, για συμμετοχή. Είναι ένα σύστημα παιδείας που θα λυτρώσει τους πολίτες μας και θα τους ενδυναμώσει σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία.

Σήμερα το όραμα του Πάμπλο για την αυτοδιαχείριση και το σοσιαλισμό, είναι μια δημιουργική ουτοπία, αλλά μια ουτοπία που μπορεί να γεννήσει νέες ιδέες, να μετουσιωθεί σε μια προωθημένη αντίληψη για τη συμμετοχική δημοκρατία και την αποκέντρωση, να αποτελέσει εργαλείο για άμυνα και σιγουριά και προοπτική για τον πολίτη. Μια αντίληψη που θα αποκεντρώνει την παιδεία, την υγεία, τις κοινωνικές υπηρεσίες, θα συνδυάσει τη συμμετοχή με την ρεαλιστική αυτοδιαχείριση, με τη σύγχρονη διοίκηση και το μάνατζμεντ. 

Ο Μαρξ μίλησε και αυτός για τον κρατισμό, όταν είπε, «είπα και ελάλησα αμαρτία ουκ έχων». Με αυτή τη βιβλική φράση προειδοποίησε τους σοσιαλιστές του μέλλοντος να διαφυλαχθούν από την κρατικιστική δεισιδαιμονία. 

Ο Μαρξ αντιστράφηκε στα μυαλά πολλών σοσιαλιστών από τον αντίπαλό του, τον Λασάλ, τον ιδεολογικό εκπρόσωπο του κρατισμού. 

Προσωπικά εμπνέομαι βαθύτατα και δεσμεύομαι από μια αντιγραφειοκρατική, αντικρατικιστική αντίληψη, σαν αυτή του Πάμπλο. 

Είμαι βεβαίως, και ρεαλιστής. Σήμερα η επανάσταση για μένα είναι η συμμετοχή. Η επανάσταση είναι η απόφαση να λάβουμε μέρος στα κοινά. Να μην αφήνουμε άλλους να παίρνουν αποφάσεις για τους πολλούς, όπως λέει και το τραγούδι του Βασίλη Παπακωνσταντίνου να μην αφήνεις άλλους να παίρνουν αποφάσεις «για μας, χωρίς εμάς».

Μάλιστα αναφέρθηκα προ ημερών στους νέους και τους παρότρυνα να γίνουν επαναστάτες με αιτία. Σε τι τους καλώ; Σε ποιο ζήτημα τους προκαλώ; Μεταξύ των δυο επιλογών, της απόσυρσης από τη δημόσια ζωή, ή τη στιγμιαίας έκρηξης διαμαρτυρίας, υπάρχει ο άλλος δρόμος. Να αποφασίσουν να συμμετάσχουν, να βγουν από την απομόνωση που τους επιβάλει το σύστημα, να συμμετάσχουν στο καθημερινό γίγνεσθαι. 

Η αποχή, η ανοχή, η ανασφάλεια, συντηρούν τη συντήρηση. 

Το αυριανό συλλαλητήριο πρέπει να είναι ένα κάλεσμα για συμμετοχή. Συμμετοχή όχι μόνο στους δρόμους, αλλά στις γειτονιές, στις σχολές, στους χώρους εργασίας, στο διαδίκτυο, στα κινήματα, στην Αυτοδιοίκηση, στα κόμματα. 

Πρέπει να κάνουμε ένα βήμα, βήμα συμβολικό, ένα βήμα συμμετοχής, αισιοδοξίας, φαντασίας και δημιουργίας. Αυτό το βήμα είναι μια επανάσταση. Μια επανάσταση με αιτία. 

Και αυτή την επανάσταση θέλουμε να φέρουμε, επιδιώκουμε να φέρουμε και στο ΠΑΣΟΚ και με το ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ είναι ένα Κίνημα και το Κίνημα προϋποθέτει τη συμμετοχή. 

Σήμερα σίγουρα ο Πάμπλο θα είχε πολλά να μου πει για τη Σοσιαλιστική Διεθνή, έχοντας υπηρετήσει από ανάλογο πόστο στην 4η Διεθνή. Να προωθήσουμε σε παγκόσμιο επίπεδο αυτούς τους αγώνες. Να διασώσουμε την αλληλεγγύη των εργαζομένων. Να μην γίνουν οι εργαζόμενοι ανταγωνιστές μεταξύ τους. Να πάρουμε πρωτοβουλίες για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Να παλέψουμε ενάντια στην κατοχή των Ηνωμένων Πολιτειών στο Ιράκ. Να δώσουμε μάχη για τη φτώχεια, για το περιβάλλον, για το διάλογο των πολιτισμών.

Σήμερα, το Σοσιαλιστικό Κίνημα με μια τεράστια ιστορική εμπειρία, εισέρχεται σε μια νέα φάση διεκδικήσεων, που συγκροτούν μια άλλου τύπου επανάσταση, που έχει στόχο τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του δικαιώματος στην εργασία, την παιδεία, την ελευθερία της έκφρασης, αλλά και την συμμετοχή και τον έλεγχο των τρομακτικών δυνάμεων που συγκεντρώνονται στο κεφάλαιο, στα Μέσα Ενημέρωσης, σε κρατικές εξουσίες.

Φίλες και φίλοι, θέλω να κλείσω με μια ιστορία τελευταία που είχα με τον Πάμπλο. Πριν πεθάνει με πήραν τηλέφωνο, από κάπου γύριζα, από το εξωτερικό. Μου είπαν, πριν πεθάνει θέλει κάτι να σου πει ο Πάμπλο. Έτρεξα να τον προλάβω. Δεν τα κατάφερα. Πέθανε πριν φτάσω.

Τι να ήθελε να μου πει; Κανείς δεν ξέρει. Να ήταν μια νεανική ιστορία αγώνων με τον πατέρα μου; Να ήταν κάτι σημαντικό, ένα δίδαγμα από τη δική του ζωή; Να ήταν η ευχή του να σπάσουν τα τείχη του δογματισμού μεταξύ των αριστερών και των προοδευτικών δυνάμεων και να δουλέψουν μαζί στη χώρα, κάτι που πίστευε, κάτι που επίσης ανέφερε και ευχήθηκε ο Αλέκος ο Αλαβάνος προ ολίγου; Να ήταν να μου πει για την Ελληνική Πόλη, τη δημοκρατία, την παρακαταθήκη μας αυτή; Να ήταν να μου πει, ότι δεν έχει φτάσει το τέλος της ιστορίας; 

Ό,τι και να ήταν, ένα είναι σίγουρο, ότι ακόμα και με την τελευταία του πνοή θα εξέφραζε με τον γλυκό του τρόπο την αισιοδοξία του για την ανθρωπότητα, τις δυνατότητές της, την πορεία για μια μεγάλη δημοκρατική επανάσταση, και ότι, η ιστορία δεν μπορεί να μας φυλακίζει, αλλά μπορεί να γίνει ένα σχολειό, ένα σχολειό για να γράψουμε ένα δημοκρατικότερο, ομορφότερο μέλλον για την ανθρωπιά. 

Ευχαριστώ πολύ."