AΝΔΡΕΑΣ Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ «Ενας μεγάλος Απών με Διαρκή Παρουσία»

Καθώς το ΠΑΣΟΚ περνά τη δυσκολότερη κρίση από την ίδρυση του και στην επέτειο του θανάτου του ιδρυτή του, του Ανδρέα Παπανδρέου, θεωρήσαμε ότι είναι καλό να θυμήσουμε τι έγραψαν κατά καιρούς ιστορικά στελέχη.

Παραθέτουμε το παρακάτω άρθρο του Κώστα Λαλιώτη που δημοσιεύθηκε στις 22/6/2001 στο FLASH.gr

"Έχουν συμπληρωθεί πέντε χρόνια από τότε που ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ έφυγε από τη ζωή αλλά είναι ένας Μεγάλος Απών με διαρκή παρουσία. Αυτά τα χρόνια μόνοι πια συνεχίζουμε να πορευόμαστε με σιγουριά και αισιοδοξία σε νέους δρόμους, που ο ίδιος χάραξε και σηματοδότησε με την κυριαρχική του παρουσία σε μια μεγάλη και κρίσιμη ιστορική καμπή για την πορεία του Έθνους και του Λαού μας.
Ομολογώ εξ αρχής ότι οι αναφορές μου στον ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ και τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στις εξελίξεις μιας ολόκληρης χρονικής περιόδου, έχουν φόρτιση, μονομέρεια και υποκειμενισμό γιατί αποτίω έναν οφειλόμενο φόρο τιμής. Όταν αποτίεις φόρο τιμής σε έναν μεγάλο Απόντα, με τον οποίο είχες μια 25χρονη πορεία ταύτισης με δεδομένους συναισθηματικούς, πνευματικούς, αγωνιστικούς και πολιτικούς δεσμούς, αφήνεις την κριτική αποτίμηση και την νηφάλια αξιολόγηση της παρουσίας και της δράσης του σε μία άλλη στιγμή. ΄Αλλωστε, τις κριτικές μου απόψεις και τις υπαρκτές διαφωνίες μου, τις έχω διατυπώσει εκ των προτέρων την εποχή που ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν εν ζωή και κυρίαρχος του παιχνιδιού.
Είναι γνωστό ότι από το 1974 είχα διαφωνήσει αρκετές φορές αλλά είμαστε πάντα Μαζί, με άρρηκτους δεσμούς, ακόμα και όταν είχα παραιτηθεί, με δική μου πρωτοβουλία, είτε από τα Κυβερνητικά αξιώματα είτε από όλα τα Όργανα του ΠΑΣΟΚ.
2. Ο Χαρισματικός Εθνικός ηγέτης και Λαοφιλής Πολιτικός των μεγάλων οραμάτων, των ανοικτών οριζόντων, των λυτρωτικών υπερβάσεων και των δημιουργικών έργων 5 χρόνια δεν είναι πια κοντά μας.
Όμως υπάρχει παντού και ζει μέσα μας γιατί οι ιδέες και τα έργα του έχουν μία διαχρονική αξία, μια διαχρονική δικαίωση γιατί η αναλυτική του σκέψη και οι ρηξικέλευθες προτάσεις του ήταν πάντα μπροστά από την εποχή τους και διαμόρφωναν πάντα νέα δεδομένα.
3. Ο πρωταγωνιστής και εκφραστής μιας πανεθνικής αναζήτησης και επιτυχημένης πανεθνικής προσπάθειας 5 χρόνια δεν είναι πια μαζί μας.
Όμως υπάρχει παντού και ζει μέσα μας, γιατί τα προτάγματα, οι πρωτοβουλίες και οι πράξεις του για μια σύγχρονη, Δημοκρατική και Περήφανη Ελλάδα με ισχυρή φωνή, με ξεχωριστή ταυτότητα, με ανάπτυξη και ευημερία, μέσα σε μια ενωμένη Ευρώπη των Λαών, μέσα σε ένα κόσμο πιο δίκαιο, με ειρήνη, με ασφάλεια και συνεργασία αποτελούν πια κοινό τόπο όλων και μονοσήμαντες στρατηγικές επιλογές για όλους.
4. Ο αφυπνισμένος, ο μαχόμενος και ο δημιουργικός πολιτικός, με το ασίγαστο αγωνιστικό πάθος του για τη Δημοκρατία, την Εθνική Ανεξαρτησία, τη Λαϊκή Κυριαρχία, την Αποκέντρωση και τη Λαϊκή συμμετοχή, με την αταλάντευτη πίστη του στην Ανάπτυξη, στις Κοινωνικές Αλλαγές, τις Μεταρρυθμίσεις και το Κοινωνικό Κράτος, το Κράτος Πρόνοιας και τις αρχές του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού με Ανθρώπινο Πρόσωπο, 5 χρόνια δεν είναι πια μαζί μας.
Όμως υπάρχει παντού και ζει μέσα μας γιατί αυτό το πάθος του και αυτή η πίστη του, έχει γίνει πια πάθος και πίστη της συντριπτικής πλειοψηφίας του Ελληνικού Λαού για μια Ανάπτυξη για όλους, για μια Δημοκρατία με ελευθερίες και δικαιώματα και συμμετοχή των Πολιτών για μια ανοιχτή και σύγχρονη κοινωνία με Αλληλεγγύη με Δικαιοσύνη και Ανθρωπιά.
Υπάρχει παντού, γιατί με τις πολιτικές του μείωσε δραστικά τις κοινωνικές και τις περιφερειακές ανισότητες.
Γιατί προχώρησε στην αναδιανομή του πλούτου και της ευημερίας.
Γιατί έφερε τους μη προνομιούχους, τους αδύναμους, τους αποκλεισμένους και τους Εκτός των Τειχών Έλληνες στο προσκήνιο, ως συνδημιουργούς μιας νέας εποχής.
Γιατί έφερε στο προσκήνιο την ξεχασμένη Ελλάδα της Περιφέρειας και τις υποβαθμισμένες και τις ανοχύρωτες περιοχές των Αστικών Κέντρων, μαζί με τους κατοίκους τους, τους Αγρότες και τους Εργαζόμενους, τους Μισθωτούς, τους Μικρομεσαίους, τους ανθρώπους του μόχθου και της δημιουργίας.
Γιατί έδωσε νέο περιεχόμενο, νέες διαστάσεις στην Ανάπτυξη και στην αναβάθμιση της Ποιότητας Ζωής.
Γιατί κατοχύρωσε την Κοινωνική Ειρήνη μέσα από το Δημοκρατικό Διάλογο των Κοινωνικών Εταίρων, μέσα από τη συμμετοχή των Εργαζομένων, μέσα από τις αυξημένες αμοιβές των Εργαζομένων, μέσα από την ενίσχυση των ανθρώπων του Επιχειρείν και του Δημιουργείν.

5. Ο διαπρεπής Επιστήμονας με το Πανεπιστημιακό Κύρος, την διακεκριμένη καριέρα και τη διεθνή αναγνώριση, που τα άφησε όλα πίσω του και στρατεύτηκε ψυχή τε και σώματι στην πολιτική, πέντε χρόνια δεν είναι πια κοντά μας.
Όμως υπάρχει παντού και ζει μέσα μας, γιατί πίστεψε βαθιά ότι οι Έλληνες μπορούν να δημιουργήσουν και αξίζουν να ζήσουν ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ σε μια Νέα Ελλάδα, με Ισονομία, με Ισοπολιτεία, με Ελευθερία και Δικαιώματα για όλους τους Έλληνες.
Γιατί πίστεψε σε μία Νέα Ελλάδα χωρίς Δυναστείες και δίχως κρατικούς και κομματικούς απολυταρχισμούς, χωρίς Πολιτικές και κοινωνικές διαχωριστικές γραμμές, χωρίς διακρίσεις και δίχως διχασμούς.
Γιατί πίστεψε, πως έπρεπε να αμφισβητήσει ανοικτά, να συγκρουστεί χωρίς συμβιβασμούς και να ανατρέψει κατεστημένες δυνάμεις, δομές, εξουσίες και αντιλήψεις, που κρατούσαν την Ελλάδα δέσμια και τους Έλληνες δέσμιους με ένα κακό Παρελθόν.
Γιατί διαμόρφωσε μια νέα κοινωνική και πολιτική νομιμότητα, όπου η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων να μη μένει στο περιθώριο και να μη νοιώθει φόβο, ντροπή και μίασμα για τα πιστεύω της, για τα πολιτικά της φρονήματα, για τη συμμετοχή της στην Εθνική Αντίσταση, στους Αγώνες για Δημοκρατία και Πρόοδο για τη συμμετοχή της στο Πνευματικό, Επιστημονικό και το Πολιτισμικό γίγνεσθαι.
Γιατί άνοιξε νέους ορίζοντες ζωής, συμμετοχής και δράσης στους Νέους και τις Γυναίκες.
Γιατί πίστεψε ότι όλα αυτά μπορούν να συμπυκνωθούν σε μια λέξη, τη λέξη Αλλαγή και να σημάνουν ρήξεις με το παρελθόν, σε συνδυασμό πάντα με γόνιμες συνθέσεις και συλλογικές υπερβάσεις για να εμπεδώνεται κάθε φορά η συμφιλίωση και η ενότητα του Ελληνικού Λαού.
6. Ο διορατικός, ριζοσπάστης και σύγχρονος Πολιτικός, που αρνήθηκε τη θαλπωρή, τη συνέχεια και τη σιγουριά μιας οικογενειακής πολιτικής προίκας, που ίδρυσε τους δύσκολους καιρούς της Δικτατορίας το αντιστασιακό κίνημα του ΠΑΚ, που μετά τη μεταπολίτευση, δημιούργησε ένα λαογέννητο ελπιδοφόρο και νικηφόρο κίνημα το ΠΑΣΟΚ, δίνοντας έτσι μια νέα ταυτότητα, με συνοχή, με δυναμισμό και με θετικούς προσδιορισμούς στη Δημοκρατική Προοδευτική παράταξη, πέντε χρόνια δεν είναι πια μαζί μας.
Όμως υπάρχει παντού και ζει μαζί μας, γιατί η πολιτική κληρονομιά και οι υποθήκες που μας άφησε για την ενότητα και την προοπτική της δημοκρατικής και προοδευτικής Παράταξης, για την ενότητα, τη συνέχεια, την ανανέωση και την αναγέννηση του ΠΑΣΟΚ του Μέλλοντος μας, έχουν βαρύτατο φορτίο.
Γιατί οφείλουμε να έχουμε συνείδηση ότι εκπροσωπούμε πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις, που έρχονται από πολύ μακριά και φιλοδοξούν να πάνε ακόμη μακριά.
Γιατί αυτές οι Δυνάμεις έχουν αφήσει και αφήνουν τα θετικά τους ίχνη στην πορεία της Ελλάδας, στην εξέλιξη της Δημοκρατίας και της Κοινωνίας, κατοχυρώνοντας μέσα και από τις δύο τελευταίες συνεχόμενες νίκες του ΠΑΣΟΚ με τον ΚΩΣΤΑ ΣΗΜΙΤΗ, τις νέες κατακτήσεις και τις νέες ελπίδες των Ελλήνων στον 21ο αιώνα.
7. Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ζει μέσα μας και μέσα από όλους μας, γιατί το μήνυμα του, που ήταν συνυφασμένο με τη ζωή του Από το Λαό, με το Λαό, για το Λαό, για τους Πολίτες, για τον ΄Ανθρωπο, παραμένει πάντα επίκαιρο και γιατί το ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ αποτελεί σημείο αναφοράς της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελλήνων, γιατί όπως ο ίδιος έλεγε και υπέγραφε, «Οι Έλληνες έχουμε μία δυνατότητα: να πετύχουμε».
Πέντε χρόνια ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ δεν είναι πια κοντά μας, δεν είναι πια Μαζί μας.
Ομως Ζει και θα Ζει για πάντα με όλα όσα επαγγέλθηκε, συμβόλισε και δημιούργησε στις σκέψεις, στην καρδιά, στις μνήμες, στα όνειρα, στις αφηγήσεις, στις αξιολογήσεις και στα συναισθήματα του Ελληνικού λαού και του Κάθε Έλληνα.
Ο Κάθε Έλληνας έχει τα δικά του βιώματα, τη δική του θύμηση για τον δικό του ΑΝΔΡΕΑ, για τον ανθρώπινο, τον γήινο, τον οικείο, τον ανοιχτό και συναισθηματικό Μεγάλο Πολιτικό, με την ευγένειά του, με την έμφυτη λαϊκότητα του, με τις αυθεντικές του εκφράσεις.
8. Ένας χαρισματικός και Εθνικός ηγέτης καταγράφεται πάντα στην ιστορία γιατί γράφει ιστορία, δεν περνάει ποτέ απαρατήρητος, δεν αφήνει ποτέ και κανένα αδιάφορο.
Οι Έλληνες συγκινήθηκαν δονήθηκαν και εμπνεύστηκαν απλό τον ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ. Οι φίλοι του έδειχναν παντού και πάντα την αγάπη και την εμπιστοσύνη τους.

Στις κρίσιμες στιγμές, έστω και καθυστερημένα και εκ των υστέρων, οι αντίπαλοι του έδειχναν το σεβασμό τους ακόμα και οι ορισμένοι αρνητές του, του έδειχναν την αναγνώριση τους.
Όλοι αυτοί οι εχθροί και οι αρνητές του, που βρίσκονται κυρίως στη συντηρητική Παράταξη, αντί να αναπέμπουν ύμνους μετά το θάνατο του Ανδρέα, πρέπει να βρουν ατομικά, συλλογικά και παραταξιακά το θάρρος και τη δύναμη και να αναλάβουν την ευθύνη τους για το στημένο, από τους ίδιους, βρώμικο ΄89.
Βεβαίως, η πολιτική και ηθική δικαίωση και η δικαστική δικαίωση του Ανδρέα Παπανδρέου, έχει κατοχυρωθεί με τις αποφάσεις της Δικαιοσύνης αλλά και με την ετυμηγορία του Ελληνικού Λαού με την ψήφο του 47% του Ελληνικού Λαού.
Πιστεύω ότι οι φυσικοί αυτουργοί του Βρώμικου ΄89 έχουν χρέος απέναντι στην Δημοκρατία, απέναντι στην Ιστορία και απέναντι στον Απόντα Ανδρέα Παπανδρέου, να αναγνωρίσουν με παρρησία και γενναιότητα, χωρίς μισόλογα και φαρισαϊσμούς, το λάθος τους γιατί αυτή η ομολογία θα σημάνει και τη λύτρωσή τους.
Ο κ. Κ. Μητσοτάκης και η Παράταξη της ΝΔ δεν μπορούν να σφυρίζουν αδιάφορα, γιατί αργά ή γρήγορα θα έρθουν στο φως τα πάντα και για όλους, γιατί η αλήθεια δεν μπορεί να κρυφτεί.
Οι Αρχάγγελοι του 89 δεν μπορούν να κρύβουν την ενοχή τους με τη σιωπή τους ή με τις υποκριτικές δηλώσεις ότι τιμούν τον Ανδρέα Παπανδρέου, παίζοντας ένα κρυφτούλι, θυμίζοντας τις τύψεις των θυτών, που ανακαλύπτουν εκ των υστέρων τις αρετές του θύματος.
9. Η μεγάλη πλειοψηφία του Ελληνικού Λαού, εκατομμύρια Έλληνες Πολίτες, ΄Ανδρες, Γυναίκες και ΝΕΟΙ αγάπησαν και ταυτίστηκαν, πίστεψαν στον δικό τους ΑΝΔΡΕΑ, γιατί ένιωσαν στο πρόσωπο του, μια απελευθέρωση και μια ανάταση, μια αξιοπρέπεια και μια υπερηφάνεια μια ευαισθησία καμία φροντίδα.
Γιατί ένωσαν στο δικό του πρόσωπο το δικό τους πρόσωπο, στη δική του φωνή με δική τους φωνή, στη δική του επαγγελία και πράξη το δικό τους πόθο, το δικό τους καημό, τη δική τους προσδοκία και ελπίδα.
Γιατί έζησαν Καλύτερες μέρες με ελευθερίες, με δικαιώματα, με Δημοκρατία, με Ανάπτυξη, με Ευημερία και με Ειρήνη.
Γιατί ένιωθαν σίγουροι για τη νέα Εποχή, για τους νέους ορίζοντες και για τους νέους δρόμους της Ελλάδας μέσα στην Ευρώπη των Λαών και μέσα σε ένα Ειρηνικό και πιο δίκαιο κόσμο.
10. Όλοι έχουμε την αίσθηση της απουσίας ενός Ιστορικού Ηγέτη, που σηματοδοτεί την πορεία της Χώρας, της Κοινωνίας και του Λαού μας, αλλά σημάδεψε και τη ζωή όλων μας.
Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ είναι ένας Μεγάλος Απών με διαρκή παρουσία. Αυτή την παράδοξη αναφορά μόνο μεγάλοι ποιητές μπορούν να περιγράψουν.
Ο Οδυσσέας Ελύτης, με λίγες λέξεις, σε πέντε μόνο στίχους θυμίζει ότι:

Όλα χάνονται.
Του καθενός
έρχεται η ώρα.
Όλα μένουν.
Εγώ φεύγω.
Εσείς να δούμε τώρα.

Ο Τ. Σ. Έλιοτ, με λίγες μόνο λέξεις συμπυκνώνει τη διαρκή ροή του χρόνου και των ανθρώπων:«... Ο χρόνος ο παρών και ο χρόνος ο παρελθών
Είναι ίσως και οι δύο παρόντες στο μέλλοντα χρόνο
και το παρελθόν περιέχει το μέλλον...»

Το ΠΑΣΟΚ είναι ένα σύγχρονο, πατριωτικό, δημοκρατικό και Σοσιαλιστικό Κίνημα με ευρωπαϊκό ορίζοντα και προσανατολισμό, που είχε και έχει προνομιακό πεδίο αναφοράς το Χώρο και το Χρόνο της Ελλάδας μέσα στο γίγνεσθαι της Ευρώπης, της Μεσογείου και των Βαλκανίων, το Χώρο και το Χρόνο του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού, της Κεντρο-Αριστεράς και της Σύγχρονης Αριστεράς.
Αυτό σημαίνει ότι το ΠΑΣΟΚ με τις βαθιές ρίζες, με τις δυναμικές αναφορές του και με τις ευοίωνες προοπτικές του μέσα στην Ελληνική Κοινωνία, στην κρίσιμη καμπή του παρόντος χρόνου, οφείλει να προσδιοριστεί ως συλλογικό, πολιτικό κίνημα τόσο θετικά με δημιουργικότητα, τόσο ως προς τη μνήμη του παρελθόντος όσο και ως προς τη μνήμη του μέλλοντος για το ΠΑΣΟΚ, την Ελλάδα και την Ευρώπη του μέλλοντός μας.
11. Έχω διατυπώσει πολλές φορές τη θέση ότι η μνήμη του μέλλοντός μας συνδέεται άρρηκτα με την αναγκαιότητα της διατήρησης τριών πολιτικών και κοινωνικών κεκτημένων.
Αυτά τα τρία κεκτημένα διαμορφώθηκαν στα 27 χρόνια της Μεταπολίτευσης και συνδέονται με την κατοχύρωση ενός προαπαιτούμενου για την πορεία της Χώρας μας και του Λαού μας στον 21ο αιώνα.
Στα 27 χρόνια της ζωής του ΠΑΣΟΚ έχουν διαμορφωθεί στη Χώρα μας τρία κεκτημένα, που φέρουν τη σφραγίδα του Α. Γ. Παπανδρέου, αλλά και την υπογραφή όλων των ηγετικών στελεχών του ΠΑΣΟΚ. Αυτά τα κεκτημένα τα έχει συμβολίσει και τα έχει εγγυηθεί μέχρι σήμερα σε όλο τον ιστορικό κύκλο της Μεταπολίτευσης ο Ανδρέας Παπανδρέου, χαρισματικός ηγέτης και ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ, μαζί με το ΠΑΣΟΚ, ως συλλογικό και διαχρονικό, πολιτικό θεσμό.
Ένα Κίνημα, που γεννήθηκε το 1974, ως αυτόνομο σοσιαλιστικό κίνημα μέσα από μια τριπλή κρίση. Μια κρίση ιδεών και λογικής, σχεδίων και προτάσεων της τότε κατεστημένης πολιτικής πάλης.
Αυτή η τριπλή κρίση αγκάλιαζε τους πάντες, όλους τους χώρους και όλα τα Κόμματα, την παραδοσιακή Δεξιά, την παραδοσιακή Αριστερά και το παραδοσιακό Φιλελεύθερο Κέντρο.
Σήμερα το ΠΑΣΟΚ οφείλει να ανανεωθεί και να αναγεννηθεί εδώ και τώρα, μέσα από μια ώριμη υπέρβαση του ίδιου του εαυτού του, μέσα από τη θετική μετεξέλιξη και τον σύγχρονο προσδιορισμό του ίδιου του ρεύματος της Δημοκρατικής και Προοδευτικής Παράταξης, που σηματοδοτεί εδώ και 10ετίες στην Ελλάδα μια υπαρκτή κοινωνική και πολιτική πλειοψηφία.
12. Το πρώτο κεκτημένο κάλυψε ένα ιστορικό κενό 50 χρόνων στην πολιτική και κοινωνική μας ζωή. Ένα κενό, που είναι συναρτημένο με πολλά αρνητικά συνεπακόλουθα στο γίγνεσθαι της Χώρας μας, της Δημοκρατίας και της Κοινωνίας μας. Είκοσι δύο χρόνια τώρα αυτό το κεκτημένο είναι συνυφασμένο με τη συσπείρωση, την ενιαία έκφραση, τη συνοχή και τη δυναμική της Δημοκρατικής Προοδευτικής Παράταξης.

Αυτή η Παράταξη 50 ολόκληρα χρόνια αν και μπορούσε να εκφράσει μια υπαρκτή πολιτική και κοινωνική πλειοψηφία, είτε αυτοαναιρεθεί μέσα από την πολυδιάσπασή της σε τιμάρια, σε αλληλοσπαρασσόμενους σχηματισμούς, σε ματαιόδοξους αρχομανείς και αλληλο-υποβλεπόμενους αρχηγούς και συναρχηγούς και αρχηγίσκους.
Αυτή η Παράταξη από το 1932, από την εποχή του Εθνάρχη Ελευθέριου Βενιζέλου, φυτοζωούσε κατακερματισμένη εκτός εξουσίας με μόνες αναλαμπές τα μικρά διαλείμματα επί Ν. Πλαστήρα και Γ. Παπανδρέου.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ ένωσαν και έδωσαν οντότητα σε αυτή την Παράταξη και την ανέδειξαν σε πλειοψηφική, πολιτική δύναμη με ευθύνη, σχέδιο, με όραμα.
Το δεύτερο κεκτημένο είναι συνυφασμένο με την κάλυψη ενός δεύτερου, αλλά και πρωτόγνωρου και ιστορικού παράδοξου κενού πολλών δεκαετιών. Είναι συνυφασμένο με την ανυπαρξία ενός Ελληνικού σοσιαλιστικού Κόμματος, ως μεγάλου και διαχρονικού πολιτικού σχηματισμού, έξω και πέρα από τις γνωστές πολιτικές λέσχες.
Από το 1974 αυτό το κενό καλύφθηκε με την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ. Το δεύτερο αυτό κεκτημένο ταυτίζεται με την ενότητα, τους αγώνες, τις νίκες και την προοπτική του ΠΑΣΟΚ. Ενός σύγχρονου, ριζοσπαστικού και προοδευτικού κινήματος με ρίζες, με ενιαία διάρθρωση, με πρωταγωνιστική και κυριαρχική παρουσία και συλλογική έκφραση σε όλους τους θεσμούς και τις εκφάνσεις της Ελληνικής Κοινωνίας.
Το τρίτο κεκτημένο σηματοδοτείται με την ταυτότητα, τη φυσιογνωμία και το πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ ως Πατριωτικού, Δημοκρατικού και Σοσιαλιστικού Κινήματος. Ενός Κινήματος με ευρωπαϊκό προσανατολισμό, ως γνήσια έκφραση των ιδεών, των ευαισθησιών και των προταγμάτων του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού, που πολύ έγκαιρα διαμόρφωσε το δικό του ζωτικό χώρο για μια Δημοκρατική Αριστερά, πέρα από τις αυταπάτες του Υπαρκτού Σοσιαλισμού και την πολύμορφη καθήλωση και κρίση της Παραδοσιακής Σοσιαλδημοκρατίας.
Αξίζει να μνημονεύσουμε ότι το ΠΑΣΟΚ εδώ και πολλά χρόνια ήταν, είναι και οφείλει να παραμείνει ένα από τα πιο μεγάλα, ανθεκτικά και ελπιδοφόρα Σοσιαλιστικά Κόμματα της Ευρώπης.
13. Αυτά τα τρία κεκτημένα δεν έχει το δικαίωμα κανείς μέσα στο ΠΑΣΟΚ να τα αγνοήσει, να τα σπαταλήσει αλόγιστα και να τα χάσει.
Αν συμβεί κάτι τέτοιο ιστορικά θα καταγραφούμε ως μοιραίοι, αφελείς και ανόητοι, ως ανάξιοι και κατώτεροι των περιστάσεων, αν αυτά τα κεκτημένα μέσα από πολυδιασπάσεις τα μετατρέψουμε σε ζητούμενα, για να απαιτηθούν αγώνες και προσπάθειες μιας γενιάς ή και δύο γενιών να ξαναδημιουργηθούν.
Η αγωνία της συντριπτικής πλειοψηφίας του ΠΑΣΟΚ, όπως και η δική μου αγωνία για τη διατήρηση των τριών κεκτημένων, δεν έχει σχέση με τη νομή και την κατανομή της εξουσίας μιας Παράταξης και ενός Κόμματος και με τα ηγετικά αξιώματα και τους ρόλους ορισμένων προσώπων, αλλά με το γίγνεσθαι του Ελληνισμού, της Δημοκρατίας και της Κοινωνίας μας. Για όλους μας η αξία και ο αναντικατάστατος ρόλος του ΠΑΣΟΚ πρέπει να συνδέεται άρρηκτα με αυτό το γίγνεσθαι, γιατί αλλιώς δεν έχει κανένα νόημα η πολιτική και η κοινωνική μας στράτευση και συμμετοχή σε ένα ελπιδοφόρο και νικηφόρο κίνημα.
Αυτά τα τρία κεκτημένα καθορίζουν και κατοχυρώνουν το προ-απαιτούμενο, που πρέπει να αποτελέσει τη Λυδία λίθο του νέου ιστορικού κύκλου, που ανοίγεται μπροστά μας στον 21ο αιώνα.
Με τις δύο συνεχόμενες νίκες, το 1996 και το 2000, του ΠΑΣΟΚ και με Πρωθυπουργό τον Κ. Σημίτη το ΠΑΣΟΚ απέδειξε και αποδεικνύει ότι διατηρεί την πρωτοβουλία των κινήσεων και ότι η Μετα-Ανδρέα εποχή δεν σήμανε και δε σημαίνει και τη Μετα-ΠΑΣΟΚ εποχή.
Το ΠΑΣΟΚ με την ετυμηγορία της πλειοψηφίας του Ελληνικού Λαού, δημιουργεί μια Ισχυρή, Σύγχρονη και Δημιουργική Ελλάδα και μια Κοινωνία με αλληλεγγύη, με δικαιοσύνη, με ανθρωπιά.
14. Πιστεύω ότι όπως πάντα έτσι και στην εποχή μας, ένας πολιτικός σχηματισμός της Δημοκρατικής και Σοσιαλιστικής Αριστεράς, ακόμη και όταν κυβερνά, και μπορεί και πρέπει να μη χάνει την ψυχή, τη φυσιογνωμία και την ταυτότητά του.
Μια Σύγχρονη, Πατριωτική, Δημοκρατική και Σοσιαλιστική Αριστερά δεν μπορεί και δεν πρέπει να υπάρχει ή να κυβερνά ως μια οριακά αντίπαλη δύναμη του Νεοφιλελευθερισμού ή ως ψευδώνυμη τάση του Συντηρητισμού.
Οφείλει να υπάρχει και να κυβερνά ως διαφορετική δύναμη, που προβάλει διαφορετικές προτάσεις και διαφορετικές λύσεις.
Η δύναμή μας, η έλξη και η αξιοπιστία μας πρέπει να βρίσκεται στις διαφορές μας και όχι στις ομοιότητές μας.

Στην Ελλάδα όπως και σε κάθε Χώρα, σε όλες τις εποχές οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις αναφέρονται σε δύο βασικούς πόλους, τον πόλο της Δημοκρατίας και της Προόδου και τον Πόλο της Συντήρησης.
Οι αναγκαίες και απαιτούμενες πολιτικές και κοινωνικές συναινέσεις για τα μεγάλα Εθνικά μας θέματα, για τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και για τους θεσμικούς εκσυγχρονισμούς για την Ελλάδα του 21ου αιώνα δεν σημαίνουν πολιτικό αφοπλισμό, ιδεολογική υποταγή, ισοπέδωση των προγραμματικών διαφορών και μηδενισμό των κοινωνικών αντιθέσεων.
Οι διαφορές με το Νεοφιλελευθερισμό και με το νέο-συντηρητισμό της Ν.Δ. όχι μόνο να υπάρχουν αλλά και να φαίνονται αισθητά σε όλα τα κρίσιμα πεδία της οικονομίας, των θεσμικών και των κοινωνικών προτεραιοτήτων και πολιτικών.
15. Σε όλη την 25χρονη πορεία του ΠΑΣΟΚ έχει αποδειχθεί ότι έχουμε κατακτήσει την Ενότητά μας από την Πολυφωνία μας, την Ενότητά μας μέσα από τις διαφορές μας.
Η Ενότητα του ΠΑΣΟΚ συμβολίζει το ΟΛΟΝ, τη δύναμή μας και την πυξίδα της.
Η Πολυφωνία και η διαφορά μας συμβολίζει το ΑΛΛΟ, δηλαδή των πλούτο τον ιδεών και των προτάσεων.
Όμως τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, σε καμία περίπτωση, δεν πρέπει και δεν μπορούν να συμβιβαστούν με την ιδέα να δημιουργούν και να διαχειρίζονται τα δικά τους Μικρά ΠΑΣΟΚ για άγονες αντιπαραθέσεις και για μάχες χαρακωμάτων.
Είμαστε ένα ζωντανό και δημοκρατικό Κίνημα και θέλουμε όλοι μαζί να κατοχυρώνουμε, με πίστη σε αρχές και αξίες, την προγραμματική μας ενότητα, την ιδεολογική μας συμφωνία και την ηθική μας αλληλεγγύη για ένα ενιαίο, μεγάλο και πλειοψηφικό ΠΑΣΟΚ, το ΠΑΣΟΚ του μέλλοντός μας.
Σίγουρα είμαστε μαζί αλλά δεν είμαστε ίδιοι.
Όμως υπάρχει και ένα όριο στον αυτοπροσδιορισμό των στελεχών. Υπάρχει και μια προϋπόθεση, ότι η διαφορά μας και η πολυφωνία μας δεν θα μας οδηγεί:
--σε μια ΒΑΒΕΛ, σε μια πολιτική αφασία και αναποτελεσματικότητα
--σε μια φθοροποιό εσωστρέφεια και σε μια διαρκή αμφισβήτηση της καθαρότητας των Οραμάτων, του Λόγου, των Προτάσεων και του δημιουργικού μας έργου.
--Σε μια ακύρωση της φυσιογνωμίας, της ενότητας, της δύναμης, της πειθούς και της αξιοπιστίας μας.
Οι αντίπαλοί μας βρίσκονται έξω από το ΠΑΣΟΚ γι αυτό οι Πολίτες απαιτούν γνήσιες οριοθετήσεις και ουσιαστικές αντιπαραθέσεις με τις άλλες πολιτικές δυνάμεις.
Απαιτούν από το ΠΑΣΟΚ ιδεολογικές, προγραμματικές, πολιτικές, κοινωνικές και Εθνικές οριοθετήσεις με ότι εκπροσωπεί και συμβολίζει η Δεξιά με το συντηρητισμό και το Νεοφιλελευθερισμό της. Οριοθετήσεις με εκείνες τις πολιτικές, που συμπυκνώθηκαν με τις τραγικές αποτυχίες στην πρόσφατη τετραετία της διακυβέρνησης της ΝΔ στην περίοδο 1990-1994.
Το ΠΑΣΟΚ οφείλει κάθε φορά να αναδεικνύει με ενάργεια, με τις θετικές του προτάσεις και με το δημιουργικό έργο του, τα οράματά του.
Η ριζική αντιπαλότητα μας συμπυκνώνεται στο Σχέδιο και στο Λόγο της Δεξιάς, στις πολιτικές, κοινωνικές και θεσμικές επιλογές της συντηρητικής Παράταξης.
16. Το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή, την καμπή των μεγάλων προκλήσεων, των μεγάλων ευκαιριών και των μεγάλων συνθέσεων γιατί το ΠΑΣΟΚ οφείλει να αποδείξει για μια ακόμη φορά ότι αποτελεί μια προωθητική δύναμη μέσα στην Ελληνική Κοινωνία.
Γιατί οφείλουμε να αποδείξουμε για μια ακόμη φορά ότι κρατάμε το τιμόνι της Χώρας επειδή το αξίζουμε και όχι επειδή οι ΄Αλλοι, οι Αντίπαλοι, δεν μπορούν, επειδή είμαστε οι καλύτεροι δίνοντας κάθε μέρα εξετάσεις με κριτές μας τους Πολίτες.
Στο ΠΑΣΟΚ όλοι μας έχουμε χρέος μέσα σε έναν κόσμο ανοιχτών συνόρων και κοσμογονικών αλλαγών, να αποσαφηνίσουμε την ταυτότητα και τον προορισμό μας.
Να προσδιορίσουμε, με όρους διαχρονικής συνέχειας και προοπτικής, ποιοι είμαστε, ποιους εκπροσωπούμε και εκφράζουμε κοινωνικά, πολιτικά, ιδεολογικά και προγραμματικά. Τι θέλουμε, που και πως πορευόμαστε και με ποιους συμπορευόμαστε ως ένα ελπιδοφόρο και νικηφόρο κίνημα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη του 21ου αιώνα.
Εδώ και τώρα απαιτούνται πρωτοβουλίες συνολικά και συλλογικά από το ΠΑΣΟΚ για μια συνταγμένη πορεία, γιατί οι καιροί ου μενετοί."