ΕΣΠΑσε η ομερτά

Τι γίνεται με τα προγράμματα ΕΣΠΑ, που όλοι τα περιμένουν σαν μάννα εξ ουρανού αλλά λίγοι τα καρπώνονται; Τι περισσότερο έχουν οι νικητές από τους ηττημένους; Τεχνογνωσία, ικανότητες ή, μήπως, μπάρμπα στην Κορώνη; Οι επωφελούμενοι μιλούν για αξιοκρατία, οι πιο καχύποπτοι, πάντως, σημειώνουν στην «Α» πως είναι ελάχιστα πλέον τα προγράμματα που διανέμονται αξιοκρατικά.

Του Γιάννη Συμεωνίδη από την Αποψη

Η εφημερίδα μας φέρνει στο φως καταγγελία για σωρεία παραβάσεων που αφορούν πρόγραμμα του ΕΣΠΑ ύψους δέκα εκατομμυρίων ευρώ. Έχει κατατεθεί, μάλιστα, μηνυτήρια αναφορά από την Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος (ΚΕΕΕ) η οποία, εκπροσωπώντας 14 επιμέρους φορείς, υπέβαλε υποψηφιότητα για το πρόγραμμα «Αναβάθμιση της Επαγγελματικής Θέσης Εργαζομένων, Αυτοαπασχολούμενων Γυναικών» της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων. Την επίμαχη περίοδο (φθινόπωρο του 2012) επικεφαλής τής Γραμματείας ήταν η σημερινή υφυπουργός Υγείας Ζέττα Μακρή. Το διοικητικό σκέλος τής υπόθεσης (αίτηση αναστολής και ανακοπής) εκδικάζεται στις αρχές Μαρτίου στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Το πρόγραμμα κατακυρώθηκε στη νεοσύστατη Ομοσπονδία Ελληνικών Συνδέσμων Νέων Επιχειρηματιών (ΟΕΣΥΝΕ). Κατά την αξιολόγηση απορρίφθηκε, μολονότι ισοβαθμούσε πρόταση της ΚΕΕΕ, στην οποία συμμετείχαν οι μεγαλύτεροι κοινωνικοί εταίροι τής χώρας (ΓΣΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΤΕΕ). Αξίζει να σημειωθεί ότι η αρμόδια εποπτεύουσα Αρχή τού προγράμματος, δηλαδή η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», διενήργησε Έκθεση Επιτόπιας Επαλήθευσης, σύμφωνα με την οποία «τεκμαίρεται ότι σε περίπτωση ισοβαθμίας των προτάσεων των υποψηφίων, οι ισοβαθμούντες υποψήφιοι κατατάσσονται στην ίδια θέση. Ως εκ τούτου η Αναθέτουσα Αρχή όφειλε να διαμορφώσει εκ νέου τον πίνακα κατάταξης των δυνητικών Δικαιούχων έτσι ώστε να καταταγούν στην ίδια θέση (1η) οι δύο υποψήφιοι που ισοβάθμησαν» (Έγγραφο 1). Ωστόσο, η Γενική Γραμματεία Ισότητας προχώρησε στην κατακύρωση του έργου στην ΟΕΣΥΝΕ, αγνοώντας την εποπτεύουσα Αρχή.
Άκυρο το πιστοποιητικό διαχειριστικής επάρκειας;
Την ίδια ώρα, η ΚΕΕΕ καταγγέλλει πως ήταν άκυρο το πιστοποιητικό διαχειριστικής επάρκειας της ΟΕΣΥΝΕ από την κυπριακή εταιρεία η οποία της το χορήγησε και η οποία δεν είχε αδειοδότηση να παρέχει σχετικές πιστοποιήσεις στην Ελλάδα, σύμφωνα τουλάχιστον με όσα επιβεβαιώνει το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (Ε.ΣΥ.Δ., Έγγραφο 2). Η ΟΕΣΥΝΕ δεν έχει και τυπικά έγκυρη διαχειριστική επάρκεια τύπου Β΄ ή Γ΄ ή πιστοποιητικό με βάση πρότυπο ΕΛΟΤ. Προσκόμισε φωτοαντίγραφο πιστοποιητικού από κυπριακό φορέα πιστοποίησης (ICB Services Ltd), ο οποίος δεν έχει διαπιστευτεί ούτε αυτός ούτε η μητρική του βρετανική εταιρεία International Certification Bureau να παρέχουν τέτοια πιστοποίηση. Επισημαίνεται, εξάλλου, πως ούτε η UCAS (ο βρετανικός φορέας διαπίστευσης) δεν έχει πιστοποιήσει το International Certification Bureau για το πρότυπο ΕΛΟΤ, επομένως δεν μπορεί να πιστοποιεί άλλους φορείς.
Μια περίεργη σύμπτωση
Από την υπόθεση δεν λείπουν και κάποιες περίεργες συμπτώσεις. Στο καταστατικό τής ΟΕΣΥΝΕ, για παράδειγμα, το οποίο τροποποιήθηκε στις 12 Αυγούστου 2012, περιλαμβάνεται αυτούσια η παράγραφος «ο σχεδιασμός ή/και οργάνωση ή/και υλοποίηση δράσεων συμβουλευτικής, mentoring, κατάρτισης, εκπαίδευσης κι επιμόρφωσης εργαζομένων κι αυτοαπασχολουμένων», η οποία βρίσκεται και στη σελίδα 5 της πρόσκλησης 15 της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλλων, που έχει ημερομηνία 3 Σεπτεμβρίου 2012, δηλαδή περίπου 20 ημέρες αργότερα…
Επιπλέον, πάντοτε σύμφωνα με όσα υποστηρίζει η ΚΕΕΕ, η ΟΕΣΥΝΕ δεν υπέβαλε Οδηγό Υλοποίησης με Ίδια Μέσα, που ήταν βασικό έγγραφο και συμπεριλαμβάνεται στα on/off κριτήρια. Το σχέδιο δράσης τής ΟΕΣΥΝΕ και των δύο πράξεων, επίσης, ήταν ανυπόγραφο και χωρίς σφραγίδες, ενώ κατέθεσε 14 διμερή συμφωνητικά με άλλους φορείς, τα οποία δεν υπογράφηκαν νόμιμα σύμφωνα με το άρθρο 16 του Καταστατικού της ΟΕΣΥΝΕ κι από το περιεχόμενό τους δεν προκύπτει καμία συγκεκριμένη δέσμευση, όπως απαιτεί η πρόσκληση. Με βάση όλα τα παραπάνω, υπάρχει σαφής κίνδυνος απώλειας της χρηματοδότησης, αλλά κι επιβολής ποινών από εθνικά και κοινοτικά όργανα, όπως είναι η OLAF-Ευρωπαϊκή Αρχή για την Καταπολέμηση της Απάτης.
Ερωτηματικά για ΟΕΣΥΝΕ
Στην ιστοσελίδα της (www.esyne.gr) η ΟΕΣΥΝΕ αναφέρει πως απαρτίζεται από εννέα Συνδέσμους και είναι από το 2002 το εθνικό μέλος τής Πανευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Νέων Επιχειρηματιών. Μεταξύ άλλων, υποστηρίζει πως επιτυγχάνει τη δικτύωση των νέων επιχειρηματιών μέσω συνεργασιών με άλλα ευρωπαϊκά και διεθνή Δίκτυα. Επιπλέον, γίνεται λόγος από την ηγεσία της για 3.000 ενεργά μέλη και για μέσο όρο ηλικίας τα 30 με 35 έτη.
Ωστόσο ο επιχειρηματίας Δημήτρης Τσίγκος, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρός της από το 2008 έως και τον Ιούνιο του 2012, δίνει στην «Α» μια διαφορετική, λιγότερο εξιδανικευμένη εικόνα τής ΟΕΣΥΝΕ. Ο ίδιος, μάλιστα, μας ενημερώνει πως έχασε την προεδρία σε Γενική Συνέλευση στην οποία δεν είχε καν προσκληθεί για να παραστεί, γι’ αυτό και δεν αναγνωρίζει πολιτικώς τη διαδικασία απομάκρυνσής του. «Ο τίτλος τής ΟΕΣΥΝΕ δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Δεν είναι δυνατό να αποκαλείται Ομοσπονδία μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρία συνδέσμων, τα ενεργά μέλη τής οποίας δεν είναι περισσότερα από 30. Ταυτοχρόνως, δεν μπορεί να μιλά για νεανική επιχειρηματικότητα όταν ο μέσος όρος ηλικίας τής ηγεσίας της ξεπερνά κατά πολύ τα 40 έτη», συμπληρώνει ο κ. Τσίγκος.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της ΟΕΣΥΝΕ, Ανδρέας Στεφανίδης, διατείνεται στην «Α» πως η πρότασή της ήταν ποσοτικά και ποιοτικά καλύτερη της ΚΕΕ παρά την ισοβαθμία. Επισημαίνει, μάλιστα, πως το δημόσιο συμφέρον επιτάσσει εφόσον με τον ίδιο προϋπολογισμό η Ομοσπονδία καλύπτει διπλάσιο αριθμό συμμετεχόντων από τους ανταγωνιστές της να εκτελεστεί η δική της πρόταση: «Αν ίσχυαν οι σε βάρος μας καταγγελίες, θα έπρεπε να είχαμε κοπεί από το στάδιο της επιλεξιμότητας. Δεν έχουμε πάρει κανένα εθνικό πρόγραμμα, μόνο ευρωπαϊκά για τα οποία έχουμε λάβει τα καλύτερα σχόλια».
K. Μίχαλος: «Έχουμε εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη»
«Το πιστοποιητικό που προσκόμισε η ΟΕΣΥΝΕ δεν έχει τυπική ισχύ. Γιατί δεν ασχολήθηκε με αυτό η κα Μακρή; Πώς ανέθεσε έργο δέκα εκατομμυρίων ευρώ σε μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση χωρίς να αλληλογραφήσει με τον Ε.ΣΥ.Δ. και τη UCAS; Η πρόταση της ΚΕΕΕ δομήθηκε στη βάση μιας ισχυρής πολιτικής συμφωνίας των σημαντικότερων κοινωνικών εταίρων τής χώρας, στo πλαίσιο μιας απολύτως κοινής και συντεταγμένης προσπάθειας για την ενίσχυση της θέσης των γυναικών στην αγορά εργασίας. Προέκυψε με διαφανείς διαδικασίες δημοκρατικού προγραμματισμού, με σημαντικούς κοινωνικού χαρακτήρα φορείς με πολύ μεγάλη εξειδίκευση σε δράσεις υπέρ των γυναικών. Εκπροσωπεί πραγματικά τους υπεύθυνους φορείς για την προώθηση της γυναικείας απασχόλησης κι επιχειρηματικότητας, με πανελλαδικό δίκτυο κάλυψης. Έχουμε εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη και τις Ανεξάρτητες Αρχές, οι οποίες θα μας δικαιώσουν, αποκαθιστώντας τη βάναυσα τρωθείσα ισότητα, διαφάνεια κι αντικειμενικότητα», υπογραμμίζει στην «Α» ο πρόεδρος του ΚΕΕΕ, Κώστας Μίχαλος.
Ζ. Μακρή: «Είμαι απολύτως εντάξει»
«Θέλω να είμαι εντάξει όπου βάζω την υπογραφή μου και σας διαβεβαιώνω ότι είμαι απολύτως εντάξει στη συγκεκριμένη υπόθεση», υπογραμμίζει στην «Α» η κα Μακρή, η οποία το επίμαχο διάστημα ήταν επικεφαλής τής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων. Η ίδια υπογραμμίζει πως το κριτήριο με το οποίο προκρίθηκε η ΟΕΣΥΝΕ ήταν πως θα επιμόρφωνε διπλάσιο αριθμό γυναικών από την ΚΕΕΕ, προσθέτοντας πως το Επιμελητήριο εξάντλησε όλες τις νομικές διόδους. Φαίνεται, όμως, πως η κα Μακρή λησμονεί τόσο τη θέση τής εποπτεύουσας Αρχής για την περίπτωση ισοβαθμίας όσο και το ότι η υπόθεση βρίσκεται στα χέρια τού ΣτΕ.
«Επρόκειτο για χρήματα του υπουργείου Εργασίας, τα οποία θα τα χάναμε αν δεν κινούμασταν γρήγορα. Μετά από την ολοκλήρωση των νόμιμων διαδικασιών, το πρόγραμμα κατακυρώθηκε στην ΟΕΣΥΝΕ. Το έργο έχει ξεκινήσει, όπως και η εκταμίευση των σχετικών κονδυλίων. Έχουν γίνει και παρουσιάσεις στις οποίες έχουν παραστεί και υπουργοί. Σε καμία περίπτωση δεν δέχθηκα πιέσεις. Εφαρμόστηκε η νομιμότητα. Δεν μας ξέφυγε ούτε κόμμα. Παρ’ ότι δεν ήμασταν υποχρεωμένοι, ερευνήσαμε το πιστοποιητικό για να διαπιστώσουμε αν ήταν πλαστό. Δεν είναι, πάντως, όλες οι υπογραφές δικές μου», προσθέτει η κα Μακρή.
«Κλειστό» επάγγελμα το ΕΣΠΑ
Οι περισσότερες κομπίνες που αφορούν τα προγράμματα ΕΣΠΑ γίνονται νόμιμα και με άψογη γραφειοκρατική τεκμηρίωση, μολονότι δεν λείπουν προφανώς και τα παραποιημένα οικονομικά στοιχεία ή παραστατικά. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση των προγραμμάτων για την κοινωνική οικονομία, τη διά βίου μάθηση και την ενίσχυση ανθρώπινου δυναμικού και της απασχόλησης. Το πρόβλημα ξεκινά από τις κρατικές και περιφερειακές διαχειριστικές αρχές που σχεδιάζουν αυτά τα προγράμματα, αντικειμενικός σκοπός των οποίων είναι η δημιουργία κοινωνικών επιχειρήσεων σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο 4019/2011, αλλά καταλήγουν στη «βιομηχανία σεμιναρίων επιμόρφωσης» χωρίς πρακτικό αντίκρισμα. Σε αυτό το πλαίσιο, οι διάφοροι μπαγαπόντηδες έχουν «εκπαιδεύσει» ακόμα κι έξι φορές τα ίδια άτομα, ενώ σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία μόνο το 2% από τους «επιμορφωμένους» έχει βρει απασχόληση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από τα 2 δισ. ευρώ που είχαν προγραμματιστεί το 2011 από την τότε κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας, μόνον τα 500 εκατ. ευρώ κατέληξαν σε αυτόν τον σκοπό. Τα υπόλοιπα διατέθηκαν μέσω του ΟΑΕΔ και άλλων κρατικών οργανισμών, πάλι προς εξυπηρέτηση του πελατειακού κράτους.
Συνήθως δεν προκηρύσσονται προγράμματα, και ειδικώς υψηλών προϋπολογισμών, εάν προηγουμένως δεν έχει γίνει η συνεννόηση για το σε ποια πρόσωπα αυτά θα κατανεμηθούν. Με αυτόν τον τρόπο, από τις 10.000 περίπου οργανώσεις Κοινωνίας των Πολιτών που είναι ενεργές δεν είναι παραπάνω από 200 αυτές που έχουν μυηθεί στο κλειστό σύστημα απορρόφησης κοινοτικών κονδυλίων. Για να μείνει, μάλιστα, κλειστό το «επάγγελμα», η ελληνική γραφειοκρατία επινόησε την πιστοποίηση της διαχειριστικής επάρκειας, η οποία είναι και «πατέντα» για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πρόκειται για μια περιττή γραφειοκρατική διαδικασία, αφού σε κάθε υποψηφιότητα εξετάζεται κάθε φορά η επάρκεια του φορέα προκειμένου να υλοποιεί σχετικά προγράμματα. Με το τέχνασμα, επομένως, της γενικής διαχειριστικής επάρκειας και με δεδομένο ότι οι υποβολές πιστοποίησης έγιναν μόνο μια χρονική περίοδο, αποκλείονται χιλιάδες φορείς.
Αυτήν την περίοδο, εξάλλου, αναμένεται η προκήρυξη για τις περιφερειακές δομές στήριξης της κοινωνικής οικονομίας, την οποία οι μυημένοι, γραφεία κι οργανώσεις, έχουν στα χέρια τους και προετοιμάζονται πυρετωδώς για να απορροφήσουν 60.000.000 ευρώ που θα μοιραστούν σε 19 τέτοιες περιφερειακές δομές στήριξης. Γι’ αυτό και το τελευταίο τρίμηνο γινόμαστε μάρτυρες διαφόρων ημερίδων με θέμα γενικώς την κοινωνική οικονομία. Ο πραγματικός λόγος πίσω από αυτήν την «ευαισθησία» είναι πως οι συμπράξεις φορέων που θα επιλεχθούν να διαχειριστούν αυτά τα προγράμματα πρέπει τυπικώς να είναι ανοιχτές κι έχουν ως προαπαιτούμενο την ωριμότητα της πράξης, κάτι που τεκμηριώνεται με μια προηγούμενη ημερίδα ή συνέδριο στην κοινωνική οικονομία.
«Εάν αξιολογήσει κανείς αντικειμενικώς τα αποτελέσματα σε αυτά τα προγράμματα, η αποτελεσματικότητα είναι μηδαμινή. Ο βασικός λόγος είναι πως αντί να ενισχυθούν οι τελικοί ωφελούμενοι συνεταιριστές κι εργαζόμενοι, τα κονδύλια εξανεμίζονται στο κόστος μιας τεράστιας δαιδαλώδους γραφειοκρατίας», υπογραμμίζει στην «Α» ο Χρήστος Καραζούπης, μέλος τής γραμματείας τού Πανελλήνιου Παρατηρητήριου Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών.